Pinar Akbas: ‘De Turkse gemeenschap is niet geëmancipeerd’

Pinar Akbas schrijft al enkele jaren columns over diversiteit, vrouwenrechten, multicultuur en integratie. Afgelopen maand verscheen haar eerste boek bij Ertsberg. Niran en ik is een authentiek verhaal met autobiografische elementen over twee sterke vrouwen van Turkse afkomst die niet geloven in een lot maar in hun eigen veerkracht. In deze podcast vertelt Akbas meer over haar boek en haar eigen verhaal.  

Fictie en autobiografie 

Het boek Niran en ik is een autobiografictie, een mengvorm van fictie en biografie. Het boek is autobiografisch maar bevat fictieve elementen, vooral in de vorm van anekdotes. Akbas begon aan het boek in 2019 en had eerst de idee om over haar eigen moeder en zichzelf te schrijven. Oorspronkelijk ging het dus vooral een autobiografisch verhaal zijn. Door de praatsessies met mijn moeder heen kwamen er ook andere verhalen naar boven, anekdotes die ze zelf had meegemaakt en waar ook andere vrouwen bij betrokken waren, zegt Akbas. ‘Die elementen werden ook aan het boek toegevoegd waardoor het meer dan een autobiografie is.’ 

Ondanks de fictieve elementen geeft Akbas in het boek toch een heel stuk van zichzelf bloot. Zo worden er heel wat persoonlijke dingen uit de doeken gedaan over de relatie met haar moeder. Het was zeker niet altijd makkelijk om dit te doen, benadrukt Akbas. ‘Groei betekent emancipatie en emancipatie komt met strijd.’ Akbas en haar moeder zijn nog steeds verwikkelt in een emancipatiestrijd. Die strijd is altijd persoonlijk en sterk afhankelijk van de persoon. De moeder van Akbas groeide niet op in Vlaanderen maar in Anatolië, in tegenstelling tot Akbas zelf die hier opgroeide. Ondanks dit verschil zijn er belangrijke parallellen te trekken tussen het leven van Akbas en haar moeder. Beide vrouwen hebben dezelfde strijd moeten voeren. ‘Dat was zeer confronterend en emotioneel.’ 

Een spiegel voor de samenleving 

Het boek gaat niet enkel over één gezin maar over een hele gemeenschap in Vlaanderen, benadrukt Akbas. ‘Tradities en rolpatronen staan in die gemeenschap nog steeds voorop.’ Het patriarchaat wordt nog steeds levendig in stand gehouden, ook door vrouwen. Volgens Akbas heeft dit patriarchaat ook niets met geloof te maken maar is het cultuurgebonden. Daarnaast vindt Akbas dat de meeste Vlamingen de Turkse gemeenschap ook niet kennen, ondanks de reeds lang vervlogen eerste migratiegolf. Vlamingen vinden Turken enorm geëmancipeerd, wat ook zo is op vlak van arbeid en ondernemerschap, zegt Akbas. ‘Turken studeren en werken en hebben hier een mooi leven opgebouwd.’ Ondanks deze emancipatie worden oude tradities toch nog steeds in stand gehouden door de tweede en derde generatie migranten. ‘Vlamingen zijn hier vaak niet van op de hoogte.’ 

De rol van de vrouw in de Turkse gemeenschap

In haar boek wijst Akbas er regelmatig op dat de opvoeding van jonge Turkse meisjes beperkend aanvoelt. De rol van meisjes en vrouwen is er vooral op gericht om een goede echtgenote en moeder te worden. Door dit aan te kaarten wil Akbas geen afbreuk doen aan de keuze van vrouwen om huismoeder te worden, maar wijzen op de beperking aan vrijheid en ambitie die wordt opgelegd. Akbas heeft dit ook zelf meegemaakt in haar opvoeding. ‘Ik mocht wel studeren maar de wereld niet verkennen.’ Haar ouders hebben dit patroon deels willen doorbreken maar zijn daar niet helemaal in geslaagd. Die dualiteit merkte ze zelf doorheen haar opvoeding. ‘Mijn broer mocht uitgaan maar ik mocht dat niet terwijl hij in zekere zin meer risico nam dan ik.’ Als jonge Turkse vrouw kreeg ik het voordeel van de twijfel niet, zegt Akbas. Turkse vrouwen worden tijdens hun opvoeding geconditioneerd om zich zeer voorzichtig te gedragen in de publieke ruimte. Helaas zijn deze problemen in de Turkse gemeenschap nog steeds brandend actueel. 

Ruimte voor verbetering?

Akbas vreest dat er weinig ruimte voor verbetering is wanneer het over de positie van de vrouw gaat binnen de Turkse gemeenschap. ‘Ik sta er alleen voor en ben eerder pessimistisch.’ Sinds het verschijnen van het boek kreeg Akbas ook heel wat negatieve reacties van de Turkse gemeenschap. ‘Die reacties kwamen niet enkel van jonge Turkse mannen maar ook van Turkse vrouwen.’ Tradities mogen zeker in stand gehouden worden maar de vrouwonvriendelijke tradities moeten in vraag gesteld worden. Die nuance wil ik blijven maken, benadrukt Akbas. 

Niran en ik is te koop in onze Ertsberg boekenwinkel