Waarom schreef ik een boek over een vogel?

Raven zijn in Vlaanderen en Nederland nog steeds witte raven. Het zijn zeldzame vogels, die zich ondanks hun grootte en opvallende verschijning bovendien niet snel laten opmerken. Daar zit hun intelligentie misschien voor iets tussen. Hier in de Lage Landen hebben we raven honderden jaren lang tot op de rand van extinctie gedreven. Beschoten, bejaagd, platgeslagen, onthoofd; eieren geroofd en gebroken, nesten vernield. Onze ravengeschiedenis is een ware ravage.

In 1865 moest het laatste gekende ravennest in Vlaanderen het ontgelden, in de buurt van het Antwerpse Wilrijk. In Nederland ging het laatste nest in 1928 tegen de grond in het Gelderse Nijkerk. Toen werd het stil.

Althans, tot nu.

Nu raven weer nesten bouwen in onze contreien is het tijd voor een balans: hoe leren we – mensen en raven – uit onze gedeelde geschiedenis?

Seizoenen

Lang lazen we de seizoenen af aan vogels. Die gewoonte heeft zich in onze taal genesteld. ‘In mei leggen vogels een ei’, bijvoorbeeld. ‘Eén zwaluw maakt de zomer niet’ – en ook ‘Eén bonte kraai maakt nog geen winter’. Ganzen in V-formatie signaleren het eind van de zomer. Roodborstjes in de tuin associëren we met winterweer. 

Raven zijn de échte herauten van de lente. Zij lijken als eersten te merken wanneer in februari Persephone’s donkere dagen (zoals de tuinier Eliot Coleman de winterperiode noemt) eindigt en er plots weer meer dan tien uur daglicht valt. Terwijl andere vogels nog slapen, schieten zij in actie. Terwijl u deze nieuwsbrief leest, leggen raven al de laatste klauw aan hun nesten. In de Noorderkempen, in Vlaams-Brabant, in de Belgische en Nederlandse Limburgen, in de Veluwen: overal wordt hard gewerkt. Misschien liggen er zelfs al enkele opvallend kleine, vaalblauwe eieren.

Net zo lang lazen we vogels zélf. Hun ingewanden, hun vlucht, hun melodie. Met raven voorspelden we onze toekomst. Met raven interpreteerden we ons verleden. Wie wist hoe, hoorde in ravenzang weersvoorspellingen. Wie goed oplette, zag in de vleugelslag van een raaf nakend onheil – of net een onverwachte meevaller. Al lezend verbonden we ons lot met hen.

Toekomst

Dáárom een boek over deze vogel, dus. Omdat de meesten onder ons nog nooit een raaf hebben gezien. Omdat onze geschiedenis er één is die we steeds met de omineuze, intelligente vogels hebben gedeeld. En omdat onze gedeelde toekomst zich nu aandient.

Raaf, het boek van Kristof Smeyers, verschijnt op 21 maart. Het boek bestellen kan hier.