Marc Bossuyt & Sammy Mahdi: ‘Als wie niet mag blijven, toch mag blijven, heeft je procedure geen zin’

‘Als ik mijn afscheidsinterview uit 1997 herlees, dan kom ik tot de conclusie dat dat nog steeds brandend actueel is. Er zijn natuurlijk zaken veranderd. Het is gewoonlijk niet gemakkelijker geworden,’ vertelt Marc Bossuyt op de boekvoorstelling van Tussen demagogie en hypocrisie. In het boek blikt de voormalige vluchtelingencommissaris terug op zijn tienjarig mandaat, en kijkt hij kritisch naar het vluchtelingen- en migratiebeleid vandaag.

Eén van die brandend actuele dingen is het terugkeerbeleid. ‘De discussie over terugkeer komt zo vaak ter sprake omdat het de achilleshiel is van de Europese Unie,’ weet Sammy Mahdi (CD&V), staatssecretaris voor Asiel en Migratie. ‘Slechts twintig procent van diegenen die moeten terugkeren, keren terug. Je krijgt geen solidariteit georganiseerd wanneer het grootste deel van degenen die aankomen eigenlijk geen nood heeft aan bescherming, maar van die groep bijna niemand terugkeert. Dat ligt aan de landen van herkomst, die hun internationale verplichtingen – het terugnemen van eigen onderdanen – niet nakomen. Daar denk ik dat Europa veel harder op tafel moet slaan internationaal.’ Marc Bossuyt treedt de staatssecretaris bij: ‘Het heeft geen enkele zin om een procedure te hebben om te bepalen wie mag blijven en wie niet mag blijven, als wie niet mag blijven, toch mag blijven.’

Valt de asiel- en migratiepolitiek wel op te lossen op nationaal niveau? Mahdi: ‘Werk met zeventwintig landen samen. Onderhandel niet zeventwintig keer individueel met een land van herkomst en zorg ervoor dat die landen hun internationale verplichtingen nakomen.’ Momenteel ontbreekt het aan Europese eensgezindheid, vindt Mahdi, en dat heeft nefaste gevolgen. ‘Er komt maar geen collectief herstel van het systeem, dus gaan landen op zoek naar creatieve oplossingen. Zo krijg je een premie voor slecht gedrag. Als een land als Griekenland – dat veel Europees geld krijgt voor dit probleem – niet kan voorzien in degelijke opvang, dan mogen wij van de rechter mensen niet terugsturen naar Griekenland. Omdat Griekenland zijn Europese verplichtingen niet nakomt. Lees: doe niet wat van je verwacht wordt, en je wordt totaal gederesponsabiliseerd. Zo wordt op Europees niveau de morele lat alsmaar lager gelegd.’ 

Ook voor rechters is Marc Bossuyt kritisch: ‘Beleid hoort toe aan politici. Rechters gaan hun grenzen wel eens te buiten. Op het vlak van asiel is dat in hoge mate het geval met het Europees Hof voor de Rechten van de Mens in Straatsburg. Dat is een fantastische instelling, met zeer eminente rechtsgeleerden, maar ze bekijken alles enkel vanuit het oogpunt van de mensenrechten. Die zijn heel belangrijk, maar zijn niet het enige in de wereld. Men moet soms ook aan het algemeen belang denken. Wat men in Straatsburg niet altijd beseft is de draagwijdte in het algemeen van de regels die ze opleggen in individuele gevallen.’

Waarom Marc Bossuyt zijn boek cadeau zou geven aan de Belgische bisschoppen en de paus, daarvoor beluistert en bekijkt u best de podcast. 

Met dank aan Sammy Mahdi, Marc Bossuyt en moderator David Geens. De boekvoorstelling vond plaats op 28 april 2022 aan de Universiteit Antwerpen, die dit gesprek opnam.